Ο Ανουάρ Γκαργκάς, ανώτερος διπλωματικός σύμβουλος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, βρίσκεται στην Τεχεράνη από χθες Τετάρτη, ως κομιστής επιστολής του Ντόναλντ Τραμπ προς τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν αγιατολλάχ Αλί Χαμενεΐ, με την οποία φέρεται να προτείνονται συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
“Θα είναι μια ενδιαφέρουσα στιγμή. Και θα δούμε τι θα συμβεί. Αλλά φτάνουμε στις τελευταίες στιγμές. Τελευταίες στιγμές. Δεν μπορούμε να τους αφήσουμε να έχουν πυρηνικό όπλο” δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τραμπ μιλώντας την Παρασκευή σε δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο. Η αμφίσημη αυτή δήλωση μπορεί κάλλιστα να παραπέμπει είτε σε ένα “τραμπικό” ντιλ είτε σε ένα επικείμενο στρατιωτικό πλήγμα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όπως χρόνια τώρα ζητά το Ισραήλ.
Νωρίτερα την ίδια ημέρα σε συνέντευξή του στο Fox Business Network ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε, νοερά απευθυνόμενος στους Ιρανούς ιθύνοντες: “Ελπίζω ότι θα διαπραγματευτείτε, γιατί θα είναι πολύ καλύτερα για το Ιράν”.
Όμως τα ανοίγματα του Τραμπ μοιάζει να μην έχουν αποδέκτη. Με αλλεπάλληλες αναρτήσεις του στο Twitter την Τετάρτη ο αγιατολλάχ Χαμενεΐ ξεκαθάρισε (προς τα έξω και κυρίως προς τα μέσα) ότι το Ιράν δεν προσφέρεται για συνομιλίες με τις ΗΠΑ. Ο μεταρρυθμιστής πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν που απηχεί την αδημονία του μέσου Ιρανού για άρση των κυρώσεων υποχρεώθηκε να συνταχθεί με αυτή τη γραμμή.
Αντέχεις την αλήθεια; Μάθε ό,τι οι άλλοι δεν θέλουν να ξέρεις.
Κάνε εγγραφή στο newsletter του piestirio.gr
“Πώς θα μπορούσαμε να διεξαγάγουμε διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ όταν γνωρίζουμε ότι δεν εκπληρώνουν τις δεσμεύσεις τους;” διερωτήθηκε ρητορικά ο Χαμενεΐ και πρόσθεσε ότι η προβαλλόμενη ετοιμότητα του Τραμπ να διαπραγματευθεί συνιστά εξαπάτηση της κοινής γνώμης. Ο αγιατολλάχ υπενθύμισε, σε όσους τυχόν το έχουν λησμονήσει, ότι ήταν ο ίδιος ο Τραμπ κατά την προηγούμενη προεδρική θητεία του που απέσυρε τις ΗΠΑ από την JCPOA, τη διεθνή συμφωνία για τον πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, η οποία είχε συνυπογραφεί επί Ομπάμα.
Επιπλέον, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν σημείωσε ότι “η διαπραγμάτευση με αυτήν την αμερικανική κυβέρνηση δεν θα οδηγήσει στην άρση των κυρώσεων”, ενώ επανέλαβε ότι η χώρα του δεν ενδιαφέρεται να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Διαμήνυσε δε ότι το Ιράν θα απαντήσει αποφασιστικά σε τυχόν στρατιωτική ενέργεια εναντίον του, αλλά και ότι δεν θα πάψει να υποστηρίζει την “Αντίσταση” σε Παλαιστίνη και Λίβανο.
Ήδη από το Σάββατο, μιλώντας σε κρατικά μέσα ενημέρωσης, ο ανώτατος ηγέτης της Ισλαμικής Δημοκρατίας υποστήριξε ότι για τους Αμερικανούς “η διαπραγμάτευση είναι ένα μέσο για την εισαγωγή νέων απαιτήσεων”, πέρα από το πυρηνικό πρόγραμμα, ενώ τόνισε ότι αρνείται τη διαπραγμάτευση, όσο συνεχίζεται η αμερικανική πολιτική “μέγιστης πίεσης”, ιδίως προς τον ιρανικό πετρελαϊκό κλάδο. (Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Σκοτ Μπέσεντ έχει δεσμευτεί να μειώσει τις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν σε λιγότερο από το 10% των σημερινών επιπέδων τους).
Ωστόσο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν παραιτούνται από τη φιλοδοξία να λειτουργήσουν μεσολαβητικά ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και στους Ιρανούς γείτονές τους (και εταίρους τους στην Ομάδα Brics). Υπενθυμίζεται ότι τα ΗΑΕ φιλοξενούν μια μεγάλη ιρανική κοινότητα περίπου 480.000 ατόμων, που αποτελεί σχεδόν το 5% του πληθυσμού τους, καθώς και πάνω από 122.000 ιρανικές επιχειρήσεις.
Από την άλλη, η Τεχεράνη έχει κάθε λόγο να αντιμετωπίζει τα ΗΑΕ με καχυποψία. Πρόκειται για τη χώρα της Μέσης Ανατολής που διατηρεί τις στενότερες σχέσεις με το Ισραήλ και πρώτη προσχώρησε στις “Συμφωνίες του Αβραάμ”, ενώ καλλιεργώντας τα τελευταία χρόνια τις σχέσεις της με τον Μπασάρ αλ Άσαντ της Συρίας τον παγίδευσε σε μία στάση εφησυχασμού και αποστασιοποίησης από τους Ιρανούς και Ρώσους συμμάχους του, μέχρι όταν για τον ίδιο ήταν αργά.
Αυτό δεν σημαίνει ότι το Ιράν δεν διαπραγματεύεται με κανέναν. Την Παρασκευή στο Πεκίνο θα διοργανωθεί τριμερής συνάντηση Κίνας, Ρωσίας και Ιράν για το ιρανικό πυρηνικό ζήτημα καθώς και “άλλα ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος”, σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών.
“Στη σημερινή κατάσταση, πιστεύουμε ότι όλες οι πλευρές οφείλουν να διατηρήσουν την ψυχραιμία και την αυτοσυγκράτησή τους για να αποφευχθεί η κλιμάκωση όσον αφορά το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα” τόνισε ενόψει της συνάντησης της Παρασκευής η εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Μάο Νινγκ σε τακτική συνέντευξη Τύπου.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριαμπκόφ συζήτησε με τον πρεσβευτή του Ιράν Κάζεμ Τζαλαλί, ύστερα από αναφορές ότι η Μόσχα συμφώνησε να βοηθήσει την κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στις επαφές με το Ιράν.
Οι πρωτοβουλίες των ευρασιατικών δυνάμεων σκιάζονται από τη χθεσινή συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη (έπειτα από αίτημα Γαλλίας, Ελλάδας, Παναμά, Νότιας Κορέας, Βρετανίας και ΗΠΑ) αναφορικά με την αύξηση των αποθεμάτων του Ιράν σε ουράνιο εμπλουτισμένο σε ποσοστά περί το 60%, ήτοι κοντά σε αυτά που είναι απαραίτητα για την κατασκευή ατομικού όπλου (90%). Έντονα αντέδρασε ο Αραγτσί, κάνοντας λόγο για “μια νέα και αλλόκοτη διαδικασία που θέτει εν αμφιβόλω την καλή θέληση των κρατών που τη ζητούν”. Ο λόγος της δυσφορίας του συνίσταται στο ότι οι συνομιλίες μεταξύ της Τεχεράνης και των υπόλοιπων μερών της συμφωνίας του 2015 έχουν αποκτήσει μεγαλύτερη δυναμική καθώς επίκειται πέμπτος γύρος συνομιλιών με Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία, ήτοι την ευρωπαϊκή τριάδα που δρομολόγησε την πορεία προς τη JPCOΑ.
Ίσως, όμως το ισχυρότερο μήνυμα να μην προκύπτει από καμία διπλωματική κίνηση, αλλά από τα όσα συμβαίνουν στη Θάλασσα του Ομάν. Τη Δευτέρα, Ιράν, Ρωσία και Κίνα ξεκίνησαν την τελευταία ετήσια κοινή ναυτική τους άσκηση, ονόματι “Ζώνη Ασφαλείας 2025”, την πέμπτη από το 2019. “Με την τεράστια γεωγραφία του, ο βόρειος Ινδικός Ωκεανός καλεί για συνασπισμούς ομοϊδεατών χωρών με κοινά συμφέροντα σχολίασε χαρακτηριστικά ο υπαρχηγός του ιρανικού Πολεμικού Ναυτικού, Μοσταφά Τατζεντινί. Στις ασκήσεις συμμετέχουν επίσης χώρες παρατηρητές, όπως Κατάρ, Ιράκ, Νότια Αφρική, Ομάν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σρι Λάνκα, Πακιστάν, Αζερμπαϊτζάν και Καζακστάν, αντανακλώντας το ευρύτερο γεωπολιτικό ενδιαφέρον για τις μεταβαλλόμενες συμμαχίες ασφαλείας.
Τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης αντιμετωπίζουν την εν λόγω άσκηση ως δείγμα μιας ενισχυμένης συμμαχίας μεταξύ των τριών χωρών. Η συντηρητική εφημερίδα “Καϊχάν” υποστήριξε ότι ο Τραμπ “φοβάται” τις στρατιωτικές ασκήσεις του Ιράν, ενώ η “Ρεσαλάτ” χαρακτήρισε τις ασκήσεις ως “επίδειξη δύναμης” και η “Αγκάχ” ως απάντηση στον “εκφοβισμό” των ΗΠΑ.
Το Nour News, το οποίο συνδέεται με το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Ιράν, θεώρησε τις ασκήσεις ως απόδειξη ότι οι αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν απέτυχαν. Η πίεση από την Ουάσιγκτον, σύμφωνα με το σκληροπυρηνικό δίκτυο, οδήγησε την Τεχεράνη πιο κοντά σε περιφερειακές δυνάμεις που αμφισβητούν την “ηγεμονία των ΗΠΑ” και υποδηλώνει ότι τα σχέδια για τον περιορισμό της γεωπολιτικής επιρροής του Ιράν είναι μόνο αντιπαραγωγικά, καθώς επιταχύνουν την ενσωμάτωσή του σε εναλλακτικά πλαίσια.
Αλλά η εικόνα είναι πιο σύνθετη. Όσο το Ιράν ανακαλύπτει διεθνή ερείσματα, άλλο τόσο είναι ευάλωτο, ιδίως στο εσωτερικό του μέτωπο, μετά και την ήττα του λεγόμενου “Άξονα της Αντίστασης”, ο οποίος άπλωνε την ιρανική επιρροή μέχρι τη Μεσόγειο. Και όσο οι πρωταγωνιστές της ευρασιατικής ολοκλήρωσης στέλνουν μηνύματα αποτροπής τυχόν επιθετικών περιπετειών εναντίον του Ιράν, άλλο τόσο υπερασπίζονται το πυρηνικό τους ολιγοπώλιο, προσπαθώντας να οριοθετήσουν τις ιρανικές πυρηνικές φιλοδοξίες.
